Goede, (zo goed als) gratis kinderopvang voor alle kinderen, ongeacht of hun ouders betaald werk hebben of niet, is een belangrijke voorwaarde voor gendergelijkheid. Kinderopvang is namelijk cruciaal voor vrouwen om (meer) betaald te kunnen werken. Niet alleen de betaalbaarheid, maar ook het wegnemen van de huidige complexiteit van de kinderopvangtoeslag is nodig voor het toegankelijker maken van de kinderopvang.
Waar gaat het mis?
De verdeling van betaald werk en onbetaalde zorgtaken tussen vrouwen en mannen in Nederland is nog steeds ongelijk. Vrouwen besteden 1,5 keer meer tijd aan onbetaalde zorgtaken dan mannen, zoals de zorg voor kinderen en huishouden1 SCP (2017).Zorg voor het huishouden en anderen.. De helft van de ouders met een kind zou werk en zorg het liefst gelijk verdelen, maar in de praktijk lukt dat slechts 9%2 CBS (2024).Emancipatiemonitor.. Op dit moment missen veel ouders passende ondersteuning bij het combineren van werk en zorgtaken, kinderopvang is daar een belangrijk onderdeel van.
Bijna de helft van de ouders vindt kinderopvang ‘bijna niet meer te betalen’3 SCP (2018).Kijk op kinderopvang. Hoe ouders denken over de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van kinderopvang.
. Eén op de zeven ouders ervaart het aanvragen van kinderopvangtoeslag als ingewikkeld en 80% krijgt te maken met een correctie achteraf4 SZW (2016).Eindrapport: Heroriëntatie Programma Directe Financiering Kinderopvang. De complexiteit van de kinderopvangtoeslag zorgt tot op de dag van vandaag voor grote problemen. Met name bij praktisch opgeleide ouders leidt de complexiteit van het toeslagensysteem tot onduidelijkheid over de kosten en weerhoudt het hen om gebruik te maken van de kinderopvang5 SEO (2020). Naar een stabiel stelsel van kinderopvang..
Alleen door kinderopvang volledig inkomensonafhankelijk te maken, kunnen we een systeem met terugvorderingen afschaffen. Ook wanneer alleen ouders met een hoger inkomen moeten betalen voor de kinderopvang houden we een ingewikkeld systeem in stand voor alle ouders.
Wat levert een ander systeem op?
Het verschil in arbeidsuren tussen vrouwen en mannen wordt groter zodra ze kinderen krijgen. Vrouwen verdienen zes jaar na de geboorte van hun eerste kind 35 procent minder dan voor de geboorte, dit wordt de ‘babyboete’ genoemd. Mannen hebben geen babyboete, hun inkomen stijgt zelfs met 1 procent6 CBS (2024).Emancipatiemonitor..
Verschillende rapporten, waaronder het IBO Deeltijdwerk en Het betere werk (WRR), geven aan dat goede en betaalbare kinderopvang een belangrijke voorwaarde is voor vrouwen om meer uren te werken7 IBO Deeltijdwerk (2019).De(el)tijd zal het leren. Van analyse naar beleid over deeltijd.. Pilots in Zeeland en Groningen lieten al zien dat beide ouders (meer) gingen werken bij volledig vergoede kinderopvang. Kinderopvang draagt daarmee bij aan de kansengelijkheid van vrouwen8 Project Kraamkamer Regiodeal (2024).Business case en MKBA de Kraamkamer. Kinderopvang is ook goed voor de ontwikkeling van kinderen en kan (taal)achterstanden bij kinderen voorkomen. Het draagt dus ook bij aan de kansengelijkheid van kinderen9 Barry, O., et al. (2024).‘Early childcare arrangements and children’s internalizing and externalizing symptoms: an individual participant data meta-analysis of six prospective birth cohorts in Europe’.
Investeren in kinderopvang is investeren in de toekomst. Het is cruciaal voor de ontwikkeling van kinderen én voor de arbeidsparticipatie van ouders. Met toegankelijke kinderopvang krijgen kinderen gelijke kansen en wordt het voor ouders makkelijker om werk en zorg te combineren.
Wat is er nodig?
Niet afhankelijk van werk of inkomen
Kinderopvang moet gratis en voor ieder kind beschikbaar zijn, net als het onderwijs. Het zou niet uit moeten maken of ouders betaald werk hebben en hoeveel zij verdienen. Ook voor vrouwen die al werken maar graag meer zouden werken is het van belang om kinderopvang betaalbaar te maken, zodat meer uren werken ook meer loont.
Voor kinderen is kinderopvang belangrijk voor hun ontwikkeling en het verminderen van (taal)achterstanden, vooral als zij opgroeien in armoede. Het zorgt dus voor kansengelijkheid voor zowel vrouwen als kinderen10 Barry, O., et al. (2024).‘Early childcare arrangements and children’s internalizing and externalizing symptoms: an individual participant data meta-analysis of six prospective birth cohorts in Europe’.
Afschaffen van toeslagen
Het huidige toeslagensysteem veroorzaakt veel frustratie, stress en onzekerheid. Het is ook foutgevoelig: maar liefst 80% van de ouders krijgen te maken met een correctie en moeten vaak veel geld terugbetalen11 SZW (2016).Eindrapport: Heroriëntatie Programma Directe Financiering Kinderopvang. Ook voor vrouwen die al werken maar graag meer zouden werken is het van belang om kinderopvang betaalbaar te maken, zodat meer uren werken ook meer loont.
Voor kinderen is kinderopvang belangrijk voor hun ontwikkeling en het verminderen van (taal)achterstanden, vooral als zij opgroeien in armoede. Het zorgt dus voor kansengelijkheid voor zowel vrouwen als kinderen12 Barry, O., et al. (2024).‘Early childcare arrangements and children’s internalizing and externalizing symptoms: an individual participant data meta-analysis of six prospective birth cohorts in Europe’.
Afschaffen van toeslagen
Het huidige toeslagensysteem veroorzaakt veel frustratie, stress en onzekerheid. Het is ook foutgevoelig: maar liefst 80% van de ouders krijgen te maken met een correctie en moeten vaak veel geld terugbetalen13 SZW (2016).Eindrapport: Heroriëntatie Programma Directe Financiering Kinderopvang. Het toeslagenschandaal is hier een pijnlijk voorbeeld van. Alleen door kinderopvang volledig inkomensonafhankelijk te maken, kunnen we af van een systeem van terugvorderingen.
Vooral praktisch opgeleide ouders ervaren de complexiteit als een drempel om gebruik te maken van kinderopvang. Terwijl hun kinderen er juist veel baat bij hebben, zij ontwikkelen zich vaak beter als zij op jonge leeftijd naar een goede kinderopvang gaan14 SEO (2020).Naar een stabiel stelsel van kinderopvang
.
Prijsregulering
Om te voorkomen dat kinderopvangorganisaties hun tarieven erg verhogen waardoor er nog een groot deel door ouders zelf betaald moet worden bovenop het deel dat door de overheid wordt vergoed, is prijsregulering nodig. Zo blijft kinderopvang ook voor huishoudens met een lager inkomen betaalbaar.
Investeren in medewerkers
Een goed kinderopvangsysteem is niet alleen belangrijk voor kinderen en ouders, maar ook voor de mensen die er werken. Bijna 40% van de medewerkers wil graag méér uren maken, mits de voorwaarden goed zijn15 Het Potentieel Pakken (2025).Hoe informeer je over beloning? 80 leidinggevenden in kinderopvang denken mee. Het is daarom van groot belang dat de sector aantrekkelijk wordt om in te (blijven) werken, met goede werkomstandigheden. Omdat 94% van de medewerkers in de kinderopvang vrouw is, draagt dit bovendien bij aan een hogere arbeidsparticipatie van vrouwen16 CBS (2022).Arbeidsmarktprofiel van zorg en welzijn in 2022.. Zij verdient beter! Dit zorgt niet alleen voor tevreden en gezonde werknemers, maar ook voor een stabiele en kwalitatief goede sector.
